Nüfus 13 milyondu, 11 milyonu köylerde yaşıyordu.
40 bin köy vardı, 37 bininde okul yoktu.
30 bin köyde cami yoktu.
Traktör sayısı sıfırdı, biçerdöver sayısı sıfırdı.
Ayçiçeği üretimi yoktu, şeker üretimi yoktu.
Ekmeklik un ithaldi, pirinç ithaldi. Bütün memlekette sadece beş bin hektar alan sulanabiliyordu.
Bitle başa çıkılamıyordu.
Beş bin köyde sığır vebası vardı.
Hayvanlar kırılıyor, insanlar kırılıyordu…
Bir milyon kişi frengiydi, iki milyon kişi sıtmaydı, üç milyon kişi trahomluydu. Verem tifüs salgını vardı.
Bebek ölüm oranı yüzde 40’ın üstündeydi.
Dünyaya gelen her iki bebekten biri ölüyordu.
Anne ölüm oranı yüzde 18’di.
Her beş anneden biri ölüyordu.
Ortalama ömür 40’tı.
Memlekette sadece 337 doktor vardı.
Sadece 60 eczacı vardı, sadece sekizi Türk’tü.
Sadece 4 hemşire vardı, sadece 136 ebe vardı.
Yanmış bina sayısı 115 bin, hasarlı bina sayısı 12 bindi.
Komple kül edilmiş köy sayısı binin üzerindeydi.
Ülkeyi inşa etmek gerekiyordu, kiremit bile yoktu.
Limanlar, madenler yabancıya aitti.
Demiryollarının bir metresi bile bize ait değildi.
Toplam sermayenin sadece yüzde 15’i Türk’tü.
Osmanlı’dan ayakta kala, kala dört fabrika kalmıştı: Hereke ipek, Feshane yün, Bakırköy bez, Beykoz deri.
“Sanayi” denilen işletmelerin yüzde 96’sında motor yoktu.
10’dan fazla işçi çalıştıran sadece 280 işyeri vardı. Bunların 250’si yabancılarındı.
Kişi başına milli gelir 45 dolardı.
Elektrik sadece İstanbul, İzmir ve Tarsus’ta vardı. Güya vardı demek daha doğru olur. Çünkü elektrik üretimi sadece 50 kilovatsaatti.
Dört mevsim kullanılabilen karayolu yoktu.
Otomobil sayısı sadece bin 490’dı.
Sadece dört şehirde özel otomobil vardı.
Kadın, insan değildi. Eşit eğitim hakkı yoktu, meslek edinme hakkı yoktu, boşanma hakkı yoktu, velayet hakkı yoktu, kendisine miras kalan mallar üzerinde bile tasarruf hakkı yoktu, seçme hakkı yoktu, seçilme hakkı yoktu, doğum izni yoktu, çalışma hayatında eşit hakkı yoktu, kürtaj hakkı yoktu, gebeliği önleme hakkı yoktu, kızlık soyadını kullanma hakkı yoktu.
Tiyatro yok, müzik yok, heykel yok, spor yoktu.
Arkeolojik eserler yurtdışına kaçırılmıştı.
Kimisi hicri takvim kullanıyordu, kimisi Rumi takvim kullanıyordu. Kimisinin Şubat’ı kimisinin Aralık’ına denk geliyordu. Herkes aynı zaman dilimindeydi ama farklı aylarda yaşıyordu.
Dirhem, okka, çeki vardı.
Arşın, kulaç, fersah vardı.
Ne ağırlığımız dünyaya ayak uyduruyordu ne uzunluğumuz.
Ölçülerimiz Orta Çağ’dı.
600 sene boyunca Arapça-Farsça harmanlamasına Osmanlıca denilmişti. Fransızca-İtalyanca kelimeler Levanten terimler dilimizi istila etmişti.
Karşılıklı sesli-sessiz harfleri olmayan Arapçayla Türkçe yamaya çalışılıyordu.
Bu topraklara kitap gelene kadar Avrupa’da 2.5 milyon farklı kitap basılmıştı, beş milyar adet satılmıştı.
Gazete sadece İstanbul ve İzmir’de vardı.
Erkeklerin sadece yüzde yedisi, kadınların sadece binde dördü okuma yazma biliyordu.
Okur yazar erkeklerin ezici çoğunluğu subay veya gayrimüslimdi.
Okul yaşı gelen her dört çocuğumuzdan üçü okula gitmiyordu. Toplam 4 bin 894 İlkokul, sadece 72 Ortaokul, sadece 23 Lise vardı. Türkiye’nin tüm liselerinde sadece 230 kız öğrenci kayıtlıydı. Öğretmenlerin üçte birinin öğretmenlik eğitimi yoktu.
Bütün memlekette tek üniversite vardı, Darülfünun medreseden halliceydi. Medreselerde Türkçe yasaktı.
Bu zavallı durumdaki memleket, on yıl sonra bilim dünyasının çekim merkezi haline geldi…. Nazi zulmünden kaçan Alman profesörler Atatürk Cumhuriyeti’ne sığındı.
Ordinaryüs Profesör Erich Frank, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde ders verdi. Türk vatandaşı oldu, tabutuna Türk bayrağı sarıldı, devlet töreniyle Aşiyan’a defnedildi.
Profesör Clemens Emin Bosch, Türkiye’deki arkeoloji müzelerinin antik sikke koleksiyonlarını düzenledi. Müslüman oldu Emin adını aldı.
Carl Ebert, Ankara Devlet Konservatuarı ve Devlet Tiyatrosu’nun kurucularından oldu. Operamıza çağ atlattı.
Profesör Hans Gustav, Güterbock, Boğazköy kazılarının başkanlığını yaptı, Hitit hiyeroglifinin çözülmesine öncülük etti. Türk tarih Kurumu onur üyesi oldu.
Profesör Curt Kosswigg, Manyas kuş cennetinin kurulmasına öncülük etti, Türk Biyoloji Derneğini kurdu, Türkiye’nin ilk deneysel psikoloji laboratuvarını açtı.
Ordinaryüs Profesör Wilhelm Peters, İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümünü kurdu, Türkiye’nin ilk deneysel laboratuvarını açtı.
Ernst Reuter, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde şehircilik dersleri verdi, ülkesine döndükten sonra Berlin Belediye Başkanı oldu.
Edzard Reuter… Ernst Reuter’in oğlu, çocukluğunun 11 yılı Ankara’da geçti, Mercedes’in yönetim kurulu başkanı oldu, “ikinci vatanım” dediği Türkiye’ye vefa borcunu ödedi, Otomarsan’ın kurulmasını sağladı.
1933-1937 yılları arasında Mimarlık ’tan Güzel Sanatlara, Hukuk’tan Tarım alanına kadar onlarca önemli bilim insanı ABD, İngiltere veya Kanada’ya gitmek yerine Atatürk Cumhuriyeti’ne gelmeyi tercih etmişlerdi.
Dünya çapında saygın bilim insanları Türkiye’ye akarken, Mustafa Kemal Atatürk gelecek vaat eden 150’si kız 750 Türk gencini “sizleri bir kıvılcım olarak gönderiyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz” diyerek Almanya, Fransa, Belçika, İsviçre, İngiltere, Avusturya, İtalya, Çekoslovakya, Macaristan, İsveç, ABD, Çin ve Japonya’ya eğitime göndermiştir.
Eğitime göndermiş olduğu beyinlerle Cumhuriyetin beyin takımını oluşturup memleketin sıfırdan inşasının temelini attı.*
Çok Değerli Antrenör ve Öğretmen arkadaşlarım, yakın coğrafyamızda yaşananlara baktığımızda ülkemizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün ne kadar önemli işler yaptığını sanırım hepimiz görmekteyiz.
Önemle biz eğitimcilerin, en değerli varlığımız olan çocuklarımıza Cumhuriyetin önemini ve ne kadar büyük zorluklarla kurulduğunu anlatmak gibi çok önemli bir görevimiz vardır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün en büyük eserimdir diyerek bizlere emanet ettiği Cumhuriyetimizin 100.yılını kutlamanın onuruyla, başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, tüm şehitlerimizi rahmet ve minnetle anıyorum.
Saygılarımla.
*Yılmaz Özdil “Mustafa Kemal” kitabı