Altyapı Kız Milli Takımlar analizi (İlker Yıldız)

Daha önce yazmış olduğum “Altyapı Erkek Milli Takımlarının Analizi” yazımdan sonra, altyapı kız basketbol milli takımlarımızın analizini yapma gerekliliği de ortaya çıkmıştı. Böylece hem kız hem de erkek altyapı basketbol milli takımlarımızın birbirleriyle mukayesesini yapmamız ve genel anlamda da altyapı basketbol milli takımlarımızın durumunu daha net analiz etmemiz mümkün olabilmektedir. Bu çalışmamda 2013-2017 yılları arasında katıldığımız altyapı Avrupa Basketbol Şampiyonalarında; 16 yaş altı, 18 yaş altı ve 20 yaş altı milli takımlarımızın kadrolarında yer alan sporcularımızın doğdukları illere göre bir analiz yapılmaya çalışılmıştır. Bazı sporcuların doğdukları il ile ilk kez basketbol eğitimi aldıkları iller arasında farklılıklar olması muhtemeldir. Ancak analiz yaparken bu farklılıkların genel içindeki oranının çok az olduğu düşünülerek, sporcuların doğum yerleri ile basketbola başladıkları iller arasındaki farklılık göz önüne alınmamıştır. Bu analizde elde edilen verilerin, Türk basketbolumuzun temel sorunlarının görülmesi açısından ufuk açıcı olacağını umut etmekteyim. Türk basketbolunun daha iyi bir duruma gelmesini sağlama adına yapılan bir çalışmada katkımın olması beni fazlasıyla mutlu edecektir.

OYUNCULARIN YARIYA YAKINI MARMARA BÖLGESİ’NDEN

2013-2017 yılları arasında 16 yaş altı, 18 yaş altı ve 20 yaş altı altyapı basketbol kız milli takımlarımızı kapsayan bu analizde maalesef çok üzücü verilerle karşılaşmaktayız. Altyapı erkek basketbol milli takımlarımızın niteliksel olarak faydalandığı il sayısının (19 il) azlığından yakınırken, altyapı kız basketbol milli takımlarımızda bu sayının çok daha az olduğunu görmekteyiz. Maalesef son beş yılda altyapı kız basketbol milli takımlarımızın Avrupa Şampiyonaları kadrolarında sadece 15 farklı il doğumlu olan sporcular yer alabilmiştir. Ülkemizin geri kalan 66 ilinden tek bir sporcu dahi son beş yılda altyapı milli takımlarımızda yer bulamamış. Yine altyapı erkek milli takımlarımızda yer alan sporcuların doğduğu illerin, ülkemizin nüfusuna oranını yetersiz görürken (%53,76), altyapı kız basketbol milli takımlarımızda bu oran sadece %48,45 gibi çok düşük bir yüzdede kalmış. 

Bölgelere göre oyuncu dağılımına baktığımızda ise daha da üzücü gerçeklerle karşılaşıyoruz. 2013-2017 yılları arasında alt yapı kız basketbol milli takımlarımızın Avrupa Şampiyonaları kadrolarında, Güney Doğu Anadolu Bölgesi doğumlu hiçbir sporcu yer almamış. Ne kadar üzücüdür ki Ankara ve Konya gibi Büyükşehirlerimizin olduğu İç Anadolu Bölgesinden sadece bir sporcu kadroda yer alabilmiş. Altyapı erkek basketbol milli takımlarımızda olduğu gibi, altyapı kız basketbol milli takımlarımızda da Marmara Bölgesi doğumlu sporcu sayısı ilk sırada yer alıyor. Marmara Bölgesinde bir ilde doğmuş olan sporcu sayısı 48 (%57,14) ve diğer tüm bölgelerin sporcu sayısından daha fazla.

İkinci sırada ise Adana ve Mersin illeri sayesinde Akdeniz Bölgesi geliyor. Akdeniz Bölgesinde doğmuş sporcu sayımız 22 (%26,19). Ege Bölgesinde yer alan bir ilde doğmuş sporcu sayısı ise 9 (%10,71). Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde bir ilde doğmuş 2’şer sporcu yer almakta. Altyapı kız basketbol milli takımlarımızda son yıllarda yaşadığımız olumsuz neticelerin ve oyuncu yetişmemesinin nedenlerinden birisi de bölgeler arasında nitelikli sporcu sayısında dengeli dağılımın olmamasıdır. Eğer rekabet yoksa başarının olması da pek mümkün gözükmüyor. Son beş yılda dört il; İstanbul, Adana, Mersin ve İzmir altyapı kız basketbol takımlarımıza toplamda 68 sporcu vermiş. Bu da toplam sporcu sayısının %81’ine karşılık geliyor. Daha önceki “Altyapı erkek milli takımlarının analizi” yazımda bahsettiğim dengeli olmayan dağılım, altyapı kız basketbol milli takımlarımızda da mevcut. Hatta kız basketbolunda bölgeler arası ciddi bir uçurum söz konusu. Muhakkak belli bölgelerden yetişen basketbolcu sayısı daha fazla olacaktır. Ama bizde olduğu gibi bu kadar dengesizlik de makul görülemez. Demek ki İstanbul, Adana, Mersin ve İzmir’i çıkardığımızda ülkemizde kız basketbolundan söz etmek çok mümkün olmayacak! 

Diğer bir sorunumuzda oyuncu havuzumuzun darlığıdır. Aslında hepsi birbirinin neticesidir. Altyapı erkek basketbol milli takımlarımızda Avrupa Şampiyonası kadrolarında son beş yılda 102 sporcu ay yıldızlı formamızı terletirken, altyapı kız basketbol milli takımlarımızda bu sayı sadece 84’de kalmış. Bu da kız basketbol milli takımlarımızın ne kadar dar bir oyuncu havuzuna sahip olduğunun göstergesidir. Bunu birkaç oyuncu üzerinden örnekleyerek açıklamaya çalışacağım. İlayda Güner (1999, İstanbul, 188 cm); 3 kez U16, 3 kez U18 ve 2 kez U20 olmak üzere, altyapı milli takımlarımızla şu ana kadar toplam 8 turnuvaya katılmış. Meltem Yıldızhan (1999, İstanbul 188 cm); 2 kez U16, 3 kez U18 ve 1 kez U20 olmak üzere, altyapı milli takımlarımızla toplam 6 turnuvaya katılmış. İnci Güçlü (1999, Adana, 205 cm); 3 kez U16, 2 kez U18 ve 2 kez U20 olmak üzere, altyapı milli takımlarımızla toplam 7 turnuvaya katılmış. Son üç yıldır adeta bu üç oyuncumuz üzerine altyapı milli takımlarımız kuruluyor. Bu yıl izlediğim turnuvalarda gördüm ki (Meltem Yıldızhan sakatlıktan yeni döndü) bu üç oyuncumuzda her geçen gün basketbollarını ilerletmek yerine, adeta geriye doğru gitmişler. Her ne kadar altyapı milli takımlarımızla katıldıkları turnuvalarda neredeyse; sayı, ribaunt ve asist ortalaması en yüksek oyuncular olsalar da, genel anlamda onlara eşlik edecek oyuncu olmamasından dolayı basketbollarını bir üst seviyeye çıkartamıyorlar. Türkiye’deki altyapı kız basketbolunun zayıflığı, bu tür yetenekli oyuncuların üst düzey maçlar oynayarak kendilerini geliştirmelerine imkân vermiyor.

Türkiye’de basketbolumuzun sorunlarına eğilen her kesimin, öncelikle basketbolumuzdaki temel sorunları belirlemesi elzemdir. Aksi taktirde çoğu şeyi ıskalar ve çabalarımız da boşa gider. Türkiye Basketbol Federasyonu yetkililerinin, altyapı kız ve erkek basketbol takımlarımız ile ilgili nitelikli projeleri hayata geçirmeleri artık zorunlu olmuştur. Her iki kategoride de sadece dört-beş ilimiz, Türk basketbolunun bütün yükünü omuzlamaya çalışmaktadır. Diğer illerimizden ise maalesef basketbolumuz adına ciddi bir katkı gelmemektedir. Hatta daha da kötüsü bundan 10-20 yıl öncesine kadar altyapı kız basketbolu denildiğinde ilk akla gelen Ankara ve Bursa gibi şehirlerimiz, altyapı kız basketbol takımlarımıza oyuncu veremez duruma gelmiştir. Bu iki ilimizde kız basketbolu nitelik açısından adeta durma noktasına gelmiş. Son beş yılda altyapı kız basketbol milli takımlarımızda; Ankara’dan sadece 1, Bursa’dan ise hiç sporcu yer almamış. Bu sorunları ne zamana kadar görmezlikten geleceğiz! Öncelikle neden Ankara ve Bursa’dan kız basketbol milli takımlarımıza oyuncu yetişmiyor, onu sormamız gerekmez mi?

Fransa doğumlu ünlü yazar René Guénon (1886-1951)’un “Modern Dünyanın Bunalımı” ve “Niceliğin Egemenliği ve Çağın Alâmetleri” kitaplarında genel olarak bahsettiği gibi; modern dönemle birlikte nicelik, niteliğin önüne geçmiştir. Bu kavramsallaştırmanın ne kadar doğru olduğunu, kapitalizmin hemen her alanda niceliği öncelemesinden de anlıyoruz. Kapitalizm için her şey adeta sayılabildiği ölçüde kıymetlidir. Dolayısıyla modern dönemle birlikte form, öze galip gelmeye başlamıştır. Modern dönemle birlikte her şey alınıp-satılabildiği ölçüde önemli görülmüştür. Bu sığ dünya içerisinde nefes alan, yaşayan, sosyal olmaya çalışan insanda doğal olarak bu dünya görüşünün zihni kodlarına sahip olmaktan kendini pek kurtaramadı. Oysa niceliksel düşünme aynı zamanda kısa vadede sonuç almaya bağlıdır. Onun hesabı az zamanda çok kâr etmektir! Ama insan için asıl olan niteliktir.

Bizler her alanda olduğu gibi basketbol alanında da niteliği her zaman ön plana çıkarmalıyız. Belki nitelikli çalışmaların meyvelerini uzun zaman sonra toplarız ama en iyi meyveyi de ancak bu şekilde yetiştirebiliriz. Bizim en büyük sorunumuz aslında popülist yani niceliksel yaklaşımlardır. Düşüncelerimiz eğer sığ ise, uygulamalarımızın nitelikli olmasını da bekleyemeyiz. Aslına bakılırsa niteliksel düşünceyi hemen her alana uygulayabiliriz ve basketbolda bu alanlardan biridir. A milli basketbol takımlarımızın uluslararası alanda istikrarlı başarılar elde etmesini sağlayacak olan, ülke basketbolumuz adına ortaya konacak olan nitelikli projelerdir. Göstermelik lisans sayısı artışlarını, amaçsız kurulan kulüp sayılarını, kendini geliştirmekten uzak antrenör sayılarını, seviyesi çok düşük oynanan müsabaka sayılarını istatistikleri kabartmak adına kullanmak, niceliksel düşünme hastalığının sonucudur.

Oysa önemli olan her bir verinin niteliksel olarak ne gibi farklılıklar oluşturduğudur. Kaç tane daha Yalçın Granit ve Mehmet Baturalp gibi basketbol üstatları çıkartabiliriz. Kaç tane daha Aydın Örs, Erman Kunter ve Ergin Ataman gibi üst seviye antrenör çıkartabiliriz. Kaç tane daha Murat Murathanoğlu ve Murat Kosova gibi anlatışlarıyla havaya gireceğimiz basketbol spikeri çıkartabiliriz. Kaç tane daha İsmet Badem gibi basketbol tutkunu çıkartabiliriz. Kaç tane daha Kerem Gönlüm, İbrahim Kutluay, Hidayet Türkoğlu, Kerem Tunçeri ve Ersan İlyasova gibi basketbolcular çıkartabiliriz. Bizler aslında bunlara kafa yormalıyız. Bu tür nitelikte kişilerin yetişmesi, aynı zamanda basketbolumuz için de lokomotif görevi görecektir.

Rasim Özdenören’in “Gül Yetiştiren Adam” romanında “en güzel gülü yetiştirmek için, öncesinde binlerce gül yetiştirmek gerekir” şeklinde bir cümlesi vardı. Biz de binlerce, on binlerce, yüz binlerce gencimizi salonlara çekmek için çaba sarf edeceğiz. Ama aralarından en kabiliyetli olanlarını seçip, onlara imkânlar sunarak, en üst düzeyde basketbolcu olmalarını da sağlayacağız.

ÜMİT VERMEYEN TABLO

A Milli Kadın Basketbol takımımızın geleceğinin teminatı olan, altyapı kız basketbol takımlarının hali maalesef gelecek adına bizleri karamsarlığa itiyor. Türkiye Basketbol Federasyonumuzun, ülkemizde basketbolun nitelikli bir şekilde yayılması için bütün imkânlarını en yakın zamanda seferber etmesi gerekiyor. Aksi halde geç kalır ve şimdi bir çabayla yapabileceğimiz atılımı, ilerleyen yıllarda on çaba göstersek de yapamaz duruma geliriz. Bu kırılmalar maalesef geometrik şekilde katlanarak devam edecektir. Umarım geç olmadan önlemler alınır ve A milli takımlarımız hemen her uluslar arası turnuvada kürsünün müdavimi olur.

Türkiye Basketbol Federasyonu yetkililerimizin, 2017-2018 sezonundan itibaren tüm harcamaları üstlenerek hayata geçirdikleri “Erkekler Basketbol Gençler Ligi”ne benzer bir uygulamayı, kızlar kategorisinde de hayata geçirmesinin çok faydalı olacağını düşünüyorum. Türkiye Basketbol Federasyonu yetkililerinin nitelikli çalışmalarını ve gayretlerini gördükçe, basketbolumuz adına bütün sorunların yavaş yavaş çözümleneceğine inancım artıyor.

Çabam Türk basketbolunun başarısı adına küçük dahi olsa katkıda bulunmaktır. Her şey Türk milli takımlarımız için.

SON BEŞ YILDA (2013-2017) ALTYAPI KIZ BASKETBOL MİLLİ TAKIMLARIMIZIN

AVRUPA ŞAMPİYONASI KADROLARINDA YER ALAN BASKETBOLCULARIMIZIN

DOĞUM YERLERİNE GÖRE SIRALAMASI

Açıklamalar:

1) İllerin nüfus sayıları 2016 yılı nüfus verilerine göre alınmıştır. (2016 yılı sonunda Türkiye nüfusu 79.814.871’dir. Türkiye’deki kadın nüfusu ise 39.771.221’dir. “http://www.nufusu.com/”)

2) Doğum yeri yurtdışı olan oyuncular için genel nüfus oranı yapılmamıştır.

3) Bir oyuncu birden fazla kategoride oynamış olduğundan dolayı; 16 yaş altı, 18 yaş altı ve 20 yaş altı altyapı erkek milli takımlarında oynayan sporcu sayısı ile toplam sporcu sayısı birbirine eşit çıkmayacaktır. Toplam sporcu sayısı, bir sporcu birden fazla yaş kategorisinde altyapı milli takımlarımızda oynamış olsa dahi bir sporcu olarak ele alınmış ve hesaplama buna göre yapılmıştır.