TBF Eğitim Kurulu’na Açık Mektup – 2 (İlker Yıldız)

Geçmişte birçok imkansızlıklara rağmen ülke basketbolumuz, şu an ki durumundan çok daha iyiydi. Ülke basketbolumuz birçok maddi imkanlara rağmen, son 30 yılın en başarısız dönemini yaşıyor. Bunda en büyük etken, değer üretebilecek zihinsel derinliğe ve bunu eyleme dönüştürebilecek ruha sahip olan şahsiyetlerden büyük ölçüde yoksun oluşumuzdur.

Günümüzde, Yalçın Granit, Cavit Altunay, Mehmet Baturalp, Önder Selen, Seyfi Kuştimur, Samim Göreç, Osman Solakoğlu gibi ülke basketbolumuzun önceliklerini iyi bilen ve bu yolda hem düşünsel derinliğe hem de eylemsel ruha sahip olan şahsiyetlerin eksikliğini çok fazla hissediyoruz. Bu eksiklikten dolayı da, bunca imkana rağmen, ülke basketbolumuzun gelişimini sağlayamıyoruz. Bu nedenle de, tıpkı yetenekli genç oyuncularımızın gelişimini sağlayamadığımız gibi, ilk aşamada çok iyi niyetli bir şekilde başlanan projelerin de gelişimini sağlayamıyoruz. Bunlar tesadüf olmasa gerek! Çünkü, her daim en önemli olan şey insan niteliğidir.

Sizin insan niteliğiniz istenilen düzeyde değilse, hiçbir projenin istenilen amaca ulaşması da mümkün olamayacaktır. Ülke basketbolumuzun yaşadığı en büyük sorun tam da budur. Yani, nitelikli basketbol paydaşlarına ihtiyacımız var. Ülke basketbolumuzun öncelikler hiyerarşisini iyi bilen ve bu yolda şahsi menfaatlerini geri plana itecek olan donanımlı ve nitelikli şahsiyetlere ihtiyacımız var.

Yalçın Granit’ten Antrenör Eğitimleri Hakkında Önemli Bilgiler

Rahmetli Yalçın Granit 30 yıl önce basketbolumuzu yapılandırmadan, “Bilgi Merkezi”nden, basketbolu Anadolu’ya yaymaktan, Anadolu’daki antrenörlerin gelişimi adına materyal desteğinden ve oyuncu merkezli bir basketbol anlayışından bahsediyordu. İşte ülke basketbolumuzu mevcut olumsuz durumdan kurtaracak olan tam da bu ve bunun gibi bakış açılarıdır.

Kabul etmeliyiz ki, ülke basketbolumuzun en büyük eksikliği ne tesis, ne salon, ne ekipman, ne de parasal sorunlar; ülke basketbolumuzda eksik olan en önemli şeyler “düşünsel derinlik” ve “ruh”tur. Ülke basketbolumuzun en önemli isimlerinden biri olan rahmetli Yalçın Granit, basketbolumuza oyuncu, antrenör, yönetici, eğitimci olarak birçok alanda çok değerli katkılar vermişti. Yalçın Granit’in ifade ettiği bu cümle, ülke basketbolumuzun gelişimi adına özellikle TBF Eğitim Kurulu’nun görevlerinden biri olması gerektiği düşüncesindeyim:: “Türk çocuğunun basketbola yetenekli olduğuna inanıyoruz. Ama biz Türk çocuğunun içindeki yeteneğinin tümünü sergilemesini sağlayamıyoruz. Bunu kabul edip çare aramalıyız. Bugün Amerika‘da oyuncu yeteneğini kısıtlayan en önemli faktörün tebeşir olduğu artık tartışılmıyor bile. Biz de taktik çizimlerde sınırsız kullanılan tebeşire bir de yabancı oyuncu eklendi. Artık çizilen oyunun değil, oyuncunun önemli olduğunu anlama zamanı”.

30 yıl evvel antrenörlere en yeni bilgileri içeren kasetler göndereceğiz diyen Yalçın Granit de vaktinde ülke basketbolumuzda uzun yıllar antrenör eğitiminde yer aldı. Neden, 2018 yılından itibaren görevde bulunan değerli TBF Eğitim Kurulu’muzun üyeleri benzer şekilde materyal ve diğer yardımlarda bulunarak antrenörlerimizin mesleki gelişimini düşünmüyorlar?

Yalçın Granit, konfor alanından çıkıp, ülkemizin dört bir yanında antrenör seminerleri verirken, antrenörlerin gelişimi adına onlara materyal desteğinin öneminden bahsederken; aradan 30 yıl geçmesine rağmen günümüzde ise Anadolu adeta unutulmuş durumda. Basketbol yerel liglerinin düzenlenemediği birçok ilimiz mevcut. Birçok ilimizde bir takım kuracak kadar dahi lisanslı oyuncu bulunmuyor. Birçok ilimizdeki antrenörlerimizin sorunlarından uzak, onların gelişimlerini 5-10 günlük kurslarla sağlayacağını zanneden ve ayrıca antrenör kurslarında belli bir kesimin sınıfsal ayrıcalığa sahip olmasını körükleyen bir anlayış hakim durumda. Bu kesimin önüne adeta hazır sunulan antrenör ve yönetici sertifikaları ile ülke basketbolumuzun uzaya çıkacağını zanneden eğitimcilerimiz var!

Oysa, nitelikli antrenör veya yönetici eğitimi, mevcut kurslarla sağlanamayacağı çok açıktır. “Bugün talebelik artık ilim yolculuğu değil, diploma avcılığıdır” diyen Nurettin Topçu’nun bu cümlesi tam da mevcut kursların, nasıl bir talebe yetiştirdiğini de özetlemektedir.

Yönetici seminerinde elinde cep telefonunu bırakmayarak zaman öldüreni mi dersiniz, antrenör kartını vizeletmek için katılmak zorunda olduğu seminerde uyumak zorunda kalanı mı dersiniz (sabahın köründe yola çıkmak zorunda kalarak), katılacağı kurs için bir aylık gelirinin neredeyse tamamını harcamak zorunda kalanı mı dersiniz, seminer ve kurslar öncesinde ihtiyaç analizi yapılmadığı için kendine hitap etmeyen birçok sunumu isteksiz bir şekilde dinlemek zorunda kalanımı dersiniz… Bitmez yurdum antrenörünün çilesi!

Oysa, ülke basketbolumuzun en önemli paydaşı olan antrenörlerimizin hem sayı olarak artışını hem de o antrenörlerin mesleği ile ilgili niteliksel anlamda donanımını sağlamanın bir eğitim kurulunun en önemli gayesi olmalıdır. Onları ayağımıza çağırmak yerine, daha çok onlara ulaşmasını bilmeli ve sorunlarını dinleyerek yardımcı olma yollarını araştırmalıyız ki; nitelikli antrenörler yetiştirerek, nitelikli sporcular yetişmesini de sağlayalım. Vermeden almak, sadece Allah’a mahsustur…

Yalçın Granit’i Anlamak ve Düşüncelerini Yaşatmak

TBF Eğitim Kurulu tarafından düzenlenen antrenör seminerlerinde ve kurslarında muhakkak motion offense (hareketli hücum) felsefesinin öğretilmesi merkeze alınmalıdır. Motion offense felsefesinin, başta altyapı antrenörleri olmak üzere, ülke çapında bütün antrenörlere (öncelikle antrenörlerimizin özlük haklarının iyileştirilmesi gerektiğini de unutmayalım) detaylı bir şekilde anlatılması ve benimsenmesi için projeler üretilmesi gerektiğini düşünüyorum. Tıpkı yıllar önce ülke basketbolumuzda motion offense felsefesinin yaygınlaştırılması için il il gezen basketbol efsanemiz Yalçın Granit’in yaptığı gibi, bundan sonra da benzer uygulamaların hayata geçirilmesi için il il seminerler düzenlenmesi gerekir. Bu sayede hem doğru ve güzel basketbolun bütün antrenörlerimiz tarafından öğrenilmesi sağlanır, hem basketbolda ortak bir düşünce dili ortaya konmuş olur hem de ülkemizde dünya çapında birçok “büyük antrenör” ve “büyük oyuncu” yetişmesine zemin hazırlayarak, ülke basketbolumuzun gerçek anlamda dünyanın en önemli basketbol ülkesi olmasını sağlamış oluruz.

 Dört-Beş İlle Sınırlı Kalan Ülke Basketbolumuz!

Gelelim mevcut ülke basketbolumuzun durumuna… TBF resmi web sayfasında yer alan “İllere Göre Basketbol’un Temel Unsurları” bölümünden alınan detaylı verilere göre, 2023-2024 sezonunda antrenörlük kartını vizeleten toplam antrenör sayısının sadece 2902 olduğunu görüyoruz. Sadece diyorum, çünkü; 2023 yılında TBF resmi sosyal medya hesabından paylaşılan sayısal verilere göre (2024 yılında henüz konu ile ilgili sayısal veriler paylaşılmamıştır), ülkemizdeki basketbol antrenörü sayısı 12815!

Bu verilere göre geçtiğimiz sezon, ülkemizdeki basketbol antrenörlerinin sadece ve sadece %22,65’i antrenörlük kartını vizeletme ihtiyacı duymuş. Basit bir oranla her dört antrenörümüzden üçü, antrenörlük kartını vizeletmemiş! Bu da şu anlama geliyor ki; kayıtlı antrenörlerimizin dörtte üçü, geçtiğimiz sezon resmi müsabakalara çıkamadı ve doğal olarak da büyük çoğunluğu takım çalıştırmadı. Yine bu verilere göre bakacak olursak; 1. kademe (E) antrenörlerimizin sadece ve sadece %4,60’ı geçtiğimiz sezon antrenör kartlarını vizeletmiş.

Basketbolun ülke geneline yayılması için öncelikle iller arasındaki uçurumun kapanması ve her ilimizde yeterli sayıda basketbol antrenörünün olması gerekir. Antrenör sayısında bir dengesizlik söz konusuysa, hiç kuşkusuz benzer durumun oyuncu havuzu konusunda da olduğunu söylememiz zor olmasa gerek. Özellikle hem antrenör sayısı bakımından hem de lisanslı oyuncu sayısı bakımından dezavantajlı olan illere pozitif ayrımcılık yapılarak, başta antrenör kursları olmak üzere birçok faaliyetin o illere doğru kaydırılması gerekir. Ancak, TBF Eğitim Kurulu’nun 2018-2024 yılları arasındaki antrenör eğitim kurslarının %80,62’sini (129 antrenör kursunun 104’ünü) Ankara, Antalya, İzmir ve İstanbul gibi sadece dört ilde düzenlenmiş olması, ülkemizdeki antrenör sayısının %52,69’unun İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa gibi dört ilde olması ve basketbolun ülke geneline yayılamaması arasındaki benzerlik bir tesadüf olmasa gerek!…

Ülke basketbolumuzda oyuncu havuzunun genişleyebilmesi ve basketbolumuzun özlenen seviyeye gelebilmesi için, hiç kuşkusuz hem nicelik hem de nitelik açısından antrenör kurslarının tekrardan planlanması gerektiği çok açık. Birçok federasyon (Türkiye Voleybol Federasyonu ve Türkiye Hentbol Federasyonu), özellikle 1 ve 2. kademe antrenör kurslarında tek seferde 100’ü aşkın antrenöre eğitim verirken, TBF Eğitim Kurulu ise özellikle salgın döneminden sonra hem tek seferde sadece 25 (+10) antrenöre eğitim verme yoluna gitmiş durumda hem de yılda sadece 2-3 kurs açarak, ülke basketbolumuzun ihtiyacı olan antrenörler sayısına ulaşmayı mümkün kılmamaktadır. Gerekçe olarak, her kurs döneminde az antrenöre daha nitelikli eğitim verilmesi amacı güdülmüş olsa da; 5-10 günlük antrenör eğitimleri ile ne kadar istense de bu kısa sürede antrenör niteliğini çok üst düzeye çıkarmanın mümkün olmadığını herhangi bir eğitimcinin biliyor olması gerekir diye düşünüyorum.

Her yıl ülke basketbolumuza kazandırılan yeni 50-100 basketbol antrenörünün zaten birçoğu belgesini cebine koyup, ne takım çalıştırmakta ne de oyuncu havuzunun genişlemesine katkı sunmaktadır. Çünkü, TBF Eğitim Kurulu bünyesinde antrenörlerin ne ölçüde basketbolun içerisinde olduklarını ve ne zorluklarla çalıştıklarını takip eden bir birim bulunmuyor (ya da ben şahit olmadım). Ya da TBF Eğitim Kurulu’nun görev tanımında böyle önemli bir konu yer almıyor.

Antrenör kurslarında alınan eğitimin önemi tabii ki tartışılmaz. Ancak, asıl önemli olan ise antrenörlük bilgisini yani teoriği, pratiğe yansıtacak olan bizatihi sahada alınan doğru eğitimdir. Antrenörün niteliksel gelişimi tamamen çalıştığı kulüpteki tecrübeli antrenörlerin tedrisatından geçmesi, yaparak ve yaşayarak öğrenmesi, merakla kendisini geliştirmesine bağlıdır. Antrenörlerin niteliksel gelişimi hiç şüphesiz bitimsiz bir süreçtir. Bu nedenle TBF Eğitim Kurulu’nun verdiği kısa süreli eğitimlerin, bir antrenörün kişisel gelişimindeki payı çok ama çok azdır. Bunu hangi antrenöre sorarsanız sorun, büyük ihtimalle böyle söyleyecektir.

Bu nedenle TBF Eğitim Kurulu’nun, antrenörlerin adeta burnundan kıl aldırmayacak şekilde üst perdeden bir eğitim anlayışını dayatmak yerine; yardımcı, yol gösterici, destekleyici, kaynak temininde bulunan ve tecrübelerin aktarıldığı bir ortamı temin eden bir hüviyete kavuşması gerektiği kanaatindeyim. En azından benimle konu ile ilgili irtibata geçen onlarca antrenörden aldığım talepler de bu yöndedir.

Bunları Biliyor Muydunuz?

Şırnak ilimizde 2022-2023 sezonunda lisanslı sadece 5 basketbol antrenörü varken, 4254 lisanslı basketbolcu olduğunu; 2023-2024 sezonunda ise lisanslı yine sadece 5 basketbol antrenörü varken, 2994 lisanslı basketbolcu olduğunu biliyor muydunuz?

Bu istatistiklere göre küçük bir matematik hesabı yaptığımızda; Şırnak basketbolunda 2022-2023 sezonunda her antrenör başına 851, 2023-2024 sezonunda ise antrenör başına 599 lisanslı basketbolcu düşüyor. Bunun mümkün olamayacağını ise hepimiz biliyoruz!…

Şırnak ilinde 2022-2023 sezonu yerel liglerinde sırasıyla; U14 Erkekler Ligi’ne 5, U14 Kızlar Ligi’ne 5, U16 Erkekler Ligi’ne 4 ve U18 Erkekler Ligi’ne 4 takım katılmış. U16 ve U18 Kızlar Ligleri ise kurulamamış. Oysa, 4254 lisanslı basketbolcunun (2316 erkek, 1938 kız) bulunduğu bir ilde değil yerel liglerin kurulmaması, her kategoride onlarca takımın yer aldığı uzun soluklu liglerin düzenlenmesi gerekirdi.

2022-2023 sezonuna göre, 2023-2024 sezonunda lisanslı basketbolcu sayısında azalma olduğunu görüyoruz (2022-2023: 128385 lisanslı basketbolcu, 2023-2024: 104020 lisanslı basketbolcu). Ancak, lisanslı basketbolcu sayısı ile düzenlenen ligler ve takım sayılarında ise bir orantısızlığın olduğu gözlerden kaçmıyor. Lisanslı basketbolcu sayısının pratiğe yansımamasının nedenlerinin başında, herhangi bir takımda antrenmanlara çıkmamasına rağmen geçmişte basketbol oynamış olan gençlerin gerek üniversitede BESYO’ya girebilmek adına lisanslı sporcu sürelerinin artışını sağlamak gerekse de üniversite sınavı için Açık Liseye kaydolmak için olduğunu söyleyebiliriz. Bunun dışında, illerdeki lisanslı sporcu sayısını yüksek göstermeye çalışanların da olduğu düşüncesi akla geliyor desek, herhalde yanlış söylememiş oluruz.

Bu nedenle lisanslı sporcu sayısı göz önüne alınırken pasif lisanslı sporcular (herhangi bir kulüpte düzenli antrenmanlara katılmayan ve yerel liglerde oynamayan oyuncuları pasif lisanslı olarak kabul etmek en doğru yaklaşım olacaktır) yerine, bir kulüpte faal bir şekilde basketbol oynayan ve yerel liglere katılan sporcuların baz alınması gerektiğini düşünüyorum. Aksi taktirde veriler ile gerçekler örtüşmeyecek ve yanlış bir bilgilendirmeye yol açacaktır.

Benzer durumun antrenör lisanslarında da olduğunu söylemeye gerek var mı, bilmiyorum. Birçok antrenörün, antrenör lisansını aldıktan ve senede bir kez lisans vizeletme işlemini yaptıktan sonra lisansını cebine koyup, herhangi bir takım çalıştırmadığını biliyoruz. Takım çalıştırmayan ve ülke basketbolumuzun oyuncu havuzunun genişlemesine katkı sunmayan antrenörlerin takibi yapılıyor mu? Neden takım çalıştırmadıklarıyla ilgili araştırma yapılıp, konu ile ilgili ihtiyaçları soruluyor mu? TBF Eğitim Kurulu, sadece 5-10 günlük antrenör kurslarıyla ülke basketbolumuzdaki antrenör sorunlarını çözebileceğini düşünüyorsa yanılıyordur.

Türkiye Basketbol Federasyonu ve TBF Eğitim Kurulu’nun, birçok ilimizde yaşanan bu tür durumlarla ilgili gerek lisanslı basketbolcular gerekse de lisanslı antrenörler konusunda pasif ve faal şeklinde bir lisans ayrımını yapması, T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığımız başta olmak üzere değerli yetkililerimizi ve kamuoyunu daha doğru veriler ile iyi bir şekilde aydınlatmaları adına önemli olacağını düşünüyorum.

TBF resmi web sayfasında yer alan “İllere Göre Basketbol’un Temel Unsurları” bölümü 2023-2024 sezonu verilerine göre (TBF nedense 2024-2025 sezonu verilerinde henüz antrenör sayılarını yayımlamadı!); Kilis (0), Muş (0), Ardahan (1), Artvin (1), Bayburt (1), Gümüşhane (1), Karabük (1), Kars (1), Yozgat (1), Ağrı (2), Aksaray (2), Bingöl (2), Bitlis (2), Hakkari (2) ve Nevşehir (2) gibi ya hiç olmayan ya da yetersiz sayıda olan antrenör sayılarının arttırılması adına TBF Eğitim Kurulu’nun bir çalışması olacak mı? Bunu da çok merak ettiğimizi söylemeliyim!…

Her şey Türk basketbolu için.